Samengestelde gezinnen.

Samengestelde gezinnen

Het is voor veel stellen al een hele klus om bij elkaar te blijven. Uit onderzoek blijkt dat 60% van samengestelde gezinnen het niet redden. Voor een samengesteld gezin spelen er zaken die geen rol hebben in een kerngezin.

Stiefouder voegt iets toe

Een stiefouder brengt iets nieuws in. Belangrijk is om dit extra als een waardevolle aanvulling te zien.

Belangrijk is het dat stiefouders niet te snel hun rol als nieuwe vader of moeder oppakken. Dit is voor kinderen heel verwarrend. Zeker in de eerste jaren is de band en vertrouwen beperkt en vormt de stiefouder nog geen identificatieouder tot wie kinderen zich kunnen verhouden. Blijf rustig wat op de achtergrond, doe leuke dingen en treed pas wat meer naar voren als het vertrouwen er is en de biologische ouders dit ondersteunen.

Ex-partners blijven ouders. Door het verplichte ouderschapsplan blijven ze verbonden. Wanneer de ex-partners conflicten houden over zaken als opvoeding en schoolkeuzes lijden de kinderen hier onder. Het is dan goed om in therapiegesprekken tot inzichten te komen waarom men aan zijn eigen oordeel weer vast blijven houden. Het is goed om inzichten te krijgen in eigen handelen waardoor mogelijk een ander perspectief kan worden ingenomen.

Bloedband en stiefband

Ouders en kinderen hebben een natuurlijke band. Stiefouders en stiefkinderen hebben een verworven band. Zij herkennen zich niet in elkaar. Een stiefband vraagt tijd om betrokkenheid te ontwikkelen.

Veel stiefouders kunnen zich eenzaam voelen in hun nieuwe rol.

Kinderen wier ouders gaan scheiden doen er vaak van alles aan om de scheiding te voorkomen. In een samengesteld gezin werkt het meestal precies andersom. Bewust of onbewust kunnen kinderen de komst van een nieuwe partner tegenwerken. De stiefouder is de vreemde eend in de bijt en verbreekt de intimiteit. Het “eigene” raakt verloren en geeft een gevoel van ontheemding. Voor de ouder is het een grote moreel probleem als het kind waar je van houdt de nieuwe partner niet kan of wil accepteren.

Twee culturen in een huis

Ieder gezin heeft een eigen cultuur met voor dit gezin typische voorkeuren, gewoonten en rituelen. Een samengesteld gezin staat voor de opdracht twee gezinsidentiteiten te integreren. En om tot een gezamenlijk een nieuwe identiteit te komen, zodat alle leden van het nieuwe gezin kunnen zeggen: “dit zijn wij “

Het toelaten van andere gebruiken en gewoonten kan door ouder en kind als bedreigend worden ervaren daardoor wordt in de beginfase van een nieuw gezin erg vastgehouden aan de eigen cultuur “omdat mijn stiefvader op zondag middag wil wandelen, moeten wij mee. Mooi niet. Dat deden we met papa ook nooit”. Wat doe je als ouders wel en niet? Hoe ontwikkel je een nieuwe gezamenlijkheid?

Een bekende valkuil is denken dat je in het nieuwe gezin net zo kunt communiceren als je gewend was. Bij het samenvoegen van twee gezinnen is niets vanzelfsprekend. Veel stiefouders hebben het gevoel dat er twee kampen zijn onder één dak en dat men elkaar nauwelijks nader komt.

Wonen in twee gezinnen

Kinderen van gescheiden ouders wonen niet alleen in twee huizen, maar ook in twee gezinnen-met verschillende opvoedingsstijlen. Bij vader en zijn vriendin mag je niet met de schoenen op de bank wat vroeger echt wel mocht van hem. Bij moeder en haar vriend moet je opeens je handen wassen voor het eten waar vroeger nooit naar omgekeken werd.

De wisseling van de twee gezinnen is voor kinderen emotioneel zwaar. Ze moeten zich steeds aanpassen aan een andere woning, andere slaapkamer, andere waarden en normen. Ook is de samenstelling van de twee gezinnen steeds anders. Voor veel kinderen is het zwaar dat in een van de gezinnen, of in beiden, niet gezien wordt wie ze werkelijk zijn: vanuit welke positie en rol ze komen uit het oorspronkelijke kerngezin. Het is vaak niet duidelijk wat er in de twee nieuwe gezinnen van hen wordt verwacht. 

Achtergrond van verlies

Ieder nieuw gezin wordt gebouwd op een fundament van verlies, door een scheiding of door een overlijden van een van de ouders. De omgeving denkt vaak dat de komst van een nieuwe partner eerder geleden verdriet doet verminderen. Niets is minder waar. Voor de kinderen wiens ouders gescheiden zijn kan de komst van een stiefouder het besef geven dat de ouders nu definitief niet meer bij elkaar komen. En als een van de ouders overleden is kan het kind het gevoel krijgen dat zij nog de enige is die aan papa of mama denkt. Hun vader of moeder is zo verliefd dat het lijkt alsof de andere ouder helemaal vergeten is.

Een moreel probleem vormt de vraag hoeveel plaats en ruimte er moet zijn voor de andere ouder. Vaak weten ouders niet of ze over de andere ouder kunnen praten, niet na een overlijden, maar ook niet na een scheiding. Ouders zwijgen ook omdat ze de nieuwe partner niet voor het hoofd wil stoten. Voor kinderen voelt dit zwijgen als een afwijzing van de andere ouder. In een samengesteld gezin zijn er veel loyaliteit lijnen: tussen ouder en kind, tussen de nieuwe partners en tussen stiefouder en stief kind. Maar ook tussen de gescheiden ouders die een gezamenlijke geschiedenis hebben en de kinderen delen.

In een stiefgezin kan iedereen veel last hebben van al die verschillende banden. Het voelt vaak alsof er partij getrokken wordt. Dat er altijd voor het eigen kind gekozen wordt. Of juist voor de nieuwe ouder.

Kwaliteiten

Om een liefdevol nieuw gezin te vormen zijn een aantal kwaliteiten van belang. De bereidheid om de ander te erkennen en niet te blijven steken in enkel tolerantie is een belangrijke voorwaarde. Tolerantie is een goeie kwaliteit in de openbare ruimte, maar is per definitie niet toereikend voor het gezinsleven. Je zult maar het stiefkind zijn dat getolereerd wordt.

Daarnaast is er verzoening met de andere ouder waardevol, opdat het verleden en de daaruit voort komen de conflicten het nieuwe gezin niet (te veel) belasten. Soms moeten oude conflicten letterlijk opnieuw bezien worden. Een oude koe blijft een oude koe als je haar niet uit de sloot haalt.

Het is van groot belang dat ouders recht doen aan ieder lid van het nieuwe gezin, zou ook aan de ex-partner en de grootouders.

Begeleiding

Worstel je met bovenstaande omdat jouw stiefgezin niet zo loopt als je zou willen?. Kom dan langs.

Stiefgezinnen vraagt om er met een systemische blik naar te kijken. Hiervoor kunnen we in gesprekken boven water krijgen wat er bij jullie specifiek speelt. Ook hebben we gerichte oefeningen voor “je plek innemen” en praktische tips voor omgang met de kinderen.